Thứ Bảy, 8 tháng 7, 2017

Câu hỏi định hướng (driving question) trong dạy học dự án

Nguồn: https://www.youtube.com/watch?v=7PhVEoAeWbk
(Ngọc Hà lược dịch)

Kết quả hình ảnh cho driving question

Như ta biết, câu hỏi định hướng là 1 trong 8 phần thiết yếu của dạy học dự án.

A. Vai trò của câu hỏi định hướng?

Với học sinh, câu hỏi định hướng:
Giúp chỉ dẫn các công việc phải làm trong dự án
Tạo ra sự hứng thú và tính thử thách
Nhắc nhở học sinh: “Hôm nay chúng ta làm gì, vì sao?”

Với giáo viên, câu hỏi định hướng:
Chỉ dẫn cho quá trình lập kế hoạch dự án cũng như sắp xếp các tiêu chuẩn nội dung hay ý tưởng lớn
Thể hiện và giúp truyền đạt mục đích của dự án
Khởi động và hướng trọng tâm vào sự nghiên cứu

B. Các loại dự án và câu hỏi định hướng tương ứng với từng loại:

Loại dự án 1:
Phát triển, triển khai một câu hỏi có tính triết học
Câu hỏi định hướng:
Khi nào ta được gọi là trưởng thành?
Những ai thì có được quyền lực và làm sao để họ có được nó?

Loại dự án 2:
Nghiên cứu một sự kiện lịch sử, một giai đoạn xã hội, hay một hiện tượng tự nhiên
Câu hỏi định hướng:
Tổng thống Truman có nên thả những quả bom mà ông đã thả?
Sao chúng ta không bị ngã khi trượt ván?

Loại dự án 3:
Một tình huống có vấn đề cần giải quyết
Câu hỏi định hướng:
Làm cách nào cải thiện vấn đề giao thông tại nơi ta đang sinh sống?
Chúng ta phải làm gì để diệt chuột trong trường học này?

Loại dự án 4:
Kiểm tra một vấn đề gây tranh cãi

Loại dự án 5:
Một thử thách yêu cầu học sinh thiết kế, lên kế hoạch, sản xuất hoặc sáng tạo ra một cái gì đó
Câu hỏi định hướng:
Làm sao vẽ được một bức tranh tường (bích họa) đại diện cho cả quá khứ và hiện tại của cộng đồng chúng ta?
Làm sao tổ chức được một hội chợ flea (chợ trời) thành công ở trường?
Làm sao thiết kế được một trang web để phổ biến các bài thơ của chúng ta tới toàn thế giới?

C. Các tiêu chí của một câu hỏi định hướng tốt:

Thu hút học sinh
Có một câu trả lời MỞ
Phục vụ mục đích học tập

D. Cách tạo ra câu hỏi định hướng:

1. Tập trung vào một vấn đề có tính triết học, gây tranh cãi, hoặc một chủ đề kích thích sự tò mò
Ví dụ:
Dự án tiểu học:
Những ai thì được gọi là các vị anh hùng?
Bạn tốt là người như thế nào?
Dự án trung học:
Khi nào thì chiến tranh là hợp lý/chính nghĩa/đúng đắn?
ADN có đáng tin cậy trong điều tra tội phạm không?
Sự kiểm duyệt có ích gì trong xã hội này không?

Ví dụ cụ thể hơn cho 1 dự án trung học:

Tên dự án: Bị cấm ở Mỹ!
Câu hỏi định hướng (DQ): Sự kiểm duyệt có ích gì trong xã hội này không?
Nội dung bài học liên quan: chính phủ Mỹ, văn nghị luận
Ý tưởng dự án: sau khi đọc một cuốn sách tùy chọn từng bị cấm ở Mỹ, học sinh sẽ viết một bức thư dưới dạng văn nghị luận về việc liệu cuốn sách đó có nên bị cấm ở trường học hay không? Học sinh sẽ biểu diễn một phiên tòa để nói về vấn đề tự do ngôn luận cũng như vai trò của sự kiểm duyệt dưới dạng kịch.
Sản phẩm chính: bài văn nghị luận, phiên tòa mô phỏng

2. Xác định một sản phẩm để sáng tạo, một công việc để thực hiện hay một vấn đề để giải quyết

Ví dụ:
Làm thế nào để thiết kế một cuốn sách tranh về vòng đời của các loài động vật tại quận Oldham?
Làm thế nào để phát triển một kế hoạch kinh doanh thu hút các nhà đầu tư?
Làm thế nào tạo ra một loại củi nhân tạo khiến lò sưởi có những ngọn lửa sặc sỡ nhiều màu nhưng vẫn thân thiện với môi trường?
Làm thế nào thiết kế một công viên mới?
Ví dụ cụ thể:

Tên dự án: Sinh vật ở Quận Oldham
Câu hỏi định hướng (DQ): Làm thế nào để thiết kế một cuốn sách tranh về vòng đời của các loài động vật tại quận Oldham?
Nội dung bài học liên quan: khoa học, nghệ thuật, ngôn ngữ
Ý tưởng dự án: Học sinh được yêu cầu thiết kế một cuốn sách tranh minh họa vòng đời của các loài động vật hoang dã tại địa phương, để triển lãm tại khu bảo tồn quận Oldham.
Sản phẩm chính: sách tranh minh họa, thuyết trình, sổ tay nghiên cứu.

3. Cung cấp cho học sinh một vai trò nào đó trong đời sống thực

Ví dụ:
Làm thế nào nếu ta là các sinh viên dược và phải chẩn đoán cho một bệnh nhân cũng như gợi ý cách điều trị tốt nhất cho họ?
Nếu ta là kĩ sư xây dựng, làm thế nào để thiết kế và kiểm tra các mẫu cầu dành cho người đi bộ qua sông?
Nếu ta là hướng dẫn viên du lịch, làm thế nào để thiết kế một tour đi bộ trên Google đi qua những địa danh về nghệ thuật ở thành phố này?

Ví dụ cụ thể:
Tên dự án: Họ đang gặp vấn đề gì?
Câu hỏi định hướng (DQ): Làm thế nào nếu ta là các sinh viên dược và phải chẩn đoán cho một bệnh nhân cũng như gợi ý cách điều trị tốt nhất cho họ?
Nội dung bài học liên quan: Khoa học, viết văn miêu tả
Ý tưởng dự án: học sinh hình dung mình ở trong vai trò một sinh viên trường Dược phải tập hợp thông tin từ một bệnh nhân mô tả mình có những triệu chứng khiến họ nghi ngờ bệnh nhân đó gặp vấn đề với 1 trong 4 hệ (tuần hoàn, hô hấp, tiêu hóa, bài tiết)
Sản phẩm chính: thuyết trình với slide PowerPoint, báo cáo dược học

E. Sửa câu hỏi định hướng

1. Sửa một câu hỏi định hướng từ dạng có-thể-Google thành dạng câu hỏi MỞ

Những loài cây nào mọc ở địa phương ta? → làm thế nào thiết kế một bản đồ chỉ dẫn về các loài cây ở địa phương ta?
Thức ăn bổ dưỡng gồm những gì? → ta ăn gì mỗi ngày có quan trọng không?
Những dạng chính của hội họa hiện đại là gì? → làm sao thiết kế được một phòng tranh triển lãm nhằm giới thiệu lịch sử hội họa hiện đại

2. Sửa một câu hỏi định hướng từ dạng chất vấn sang dạng có sức hút và kích thích học sinh
Tác giả đã sử dụng giọng văn và quan điểm của mình để phản ánh các vấn đề về tuổi thơ và môi trường sống xung quanh mình như thế nào qua tác phẩm Ngôi nhà trên phố Mango? → tuổi thơ đã tạo nên chúng ta của hôm nay (tuổi teen) như thế nào?
Người Hy Lạp cổ đóng góp như thế nào vào sự phát triển của nền văn minh phương Tây? → chúng ta có chất “Hy Lạp” trong người không?
Sử dụng môn Toán như thế nào để thực hiện số liệu thống kê trong môn bóng rổ → nếu chúng ta là thành viên đội tuyển bóng rổ quốc gia, làm thế nào để chọn ra những cầu thủ tốt nhất có thể thắng giải vô địch bóng rổ sắp tới?

3. Sửa một câu hỏi định hướng từ dạng liên quan quá trực tiếp đến sách giáo khoa, sang dạng vẫn phục vụ cho nội dung bài học nhưng không quá liên quan trực tiếp đến sách giáo khoa
Kiến trúc sư sử dụng các quy tắc hình học như hình bằng nhau, hình đồng dạng, cùng với kích thước, tỉ lệ như thế nào trong thiết kế? → làm thế nào chúng ta có thể thiết kế được một trường trung học trong tương lai
Xói mòn, phun trào, kiến tạo, cũng như các ngoại lực khác kiến tạo nên địa hình và đặc điểm tự nhiên của khu vực này như thế nào? → tại sao có rất nhiều thung lũng và đồi quanh khu vực của chúng ta?
Trung Quốc là một quốc gia mạnh ngày nay vì lịch sử, văn hóa, địa lý hay vì hệ thống chính trị và kinh tế? → tại sao Trung Quốc là một quốc gia mạnh?
Sửa một câu hỏi định hướng từ dạng chung chung sang dạng liên quan tới địa phương và đòi hỏi/kích thích hành động
Thế nào là một vị anh hùng? → Những ai được xem là các vị anh hùng ở địa phương ta và làm cách nào ta có thể kể lại câu chuyện cuộc đời họ.
Công cụ quảng cáo nào hiệu quả nhất? → Làm sao để giúp các doanh nghiệp nhỏ nâng cao chất lượng quảng cáo của họ?
Cuốn sách nào phổ biến nhất đối với độ tuổi chúng ta? → Làm thế nào để thiết kế một website giới thiệu các cuốn sách nên đọc đối với thiếu niên.